Politieke partijen en kandidaten zetten tijdens campagnes steeds vaker online middelen in om kiezers te bereiken. Denk aan advertenties op sociale media, gepersonaliseerde nieuwsbrieven of AI-gegenereerde content. Maar wat mag er eigenlijk wel en niet?
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wijst er nadrukkelijk op dat er strenge wettelijke regels gelden voor politieke reclame. Deze regels komen uit de nieuwe Verordening betreffende transparantie en gerichte politieke reclame (VPR), de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) en de AI-verordening.
In dit artikel lees je de belangrijkste verplichtingen en praktische adviezen, zodat politieke partijen hun campagne tijdig kunnen voorbereiden.
1. De VPR: nieuwe regels voor gerichte online politieke reclame
Vanaf 10 oktober 2025 geldt de Verordening betreffende transparantie en gerichte politieke reclame (VPR). Deze verordening bevat specifieke regels voor het gericht adverteren bij politieke campagnes.
Wanneer ben je verwerkingsverantwoordelijke?
Je bent verwerkingsverantwoordelijke als je alleen of samen met anderen beslist om politieke reclame te richten op specifieke groepen mensen. Daarmee ben je dus verantwoordelijk voor naleving van de regels.
Belangrijkste regels voor gerichte politieke advertenties:
- Toestemming en herkomst van gegevens: persoonsgegevens mogen alleen gebruikt worden als deze rechtstreeks van de betrokkene zelf zijn verkregen.
- Geen bijzondere persoonsgegevens: targeting op basis van politieke opvattingen, geloof, gezondheid of etniciteit is verboden.
- Uitdrukkelijke toestemming vereist: een kiezer moet expliciet toestemming geven om gerichte politieke reclame te ontvangen. Voor communicatie met (ex-)leden geldt dit niet.
- Leeftijdsgrens: gerichte politieke reclame mag alleen aan personen van 17 jaar of ouder worden getoond.
Transparantie en documentatieplicht
- Stel een beleid voor politieke reclame op en bewaar dit minimaal 7 jaar.
- Houd een register bij met de gebruikte targetingmethodes en parameters.
- Voer jaarlijks een interne risicobeoordeling uit en publiceer de resultaten.
Advies van de AP: werk alleen samen met organisaties die aantoonbaar voldoen aan de VPR en de AVG. Vraag altijd naar hun privacybeleid, databronnen en een Data Protection Impact Assessment (DPIA).
2. De AVG: regels voor gegevens over politieke opvattingen, cookies en beveiliging
Naast de VPR geldt de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Politieke opvattingen vallen onder de categorie bijzondere persoonsgegevens en moeten dus extra beschermd worden.
Wat mag wel en niet volgens de AVG?
- Je mag gegevens verwerken als dit noodzakelijk is voor ledenadministratie of communicatie met partijleden.
- Je mag gegevens verwerken met uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene, mits aantoonbaar aan de wettelijke eisen is voldaan.
- Het gebruik van externe bestanden met (vermeende) politieke voorkeuren is vrijwel altijd verboden.
Beveiliging en cookies
- Neem passende technische en organisatorische maatregelen om persoonsgegevens te beveiligen (art. 32 AVG).
- Voor tracking cookies is expliciete toestemming vereist. Een cookiebanner moet voldoen aan de AVG-richtlijnen van de AP. Tracking vóór toestemming is verboden.
3. De AI-verordening: transparantie bij AI-gegenereerde content
De inzet van AI in politieke campagnes is nieuw en gevoelig. Denk aan deepfake-video’s of AI-gegenereerde afbeeldingen die nauwelijks van echt te onderscheiden zijn.
Volgens de AI-verordening (vanaf 2 augustus 2026) geldt een disclosure-plicht:
- Politieke partijen moeten duidelijk vermelden wanneer content met AI is gemaakt of bewerkt.
- Dit geldt voor beeld, audio, video én teksten die kiezers kunnen misleiden.
- Teksten die door een mens gecontroleerd zijn, vallen buiten de disclosureplicht.
Advies: wees nu al transparant over AI-content, ook al is het nog niet wettelijk verplicht. Zo voorkom je misleiding en versterk je het vertrouwen van kiezers.
4. Praktische adviezen voor campagnes
- Stel een Functionaris gegevensbescherming (FG) aan. Deze kan adviseren over privacyvraagstukken binnen de campagne.
- Wees kritisch op externe aanbieders van data en targetingdiensten. Vraag altijd naar herkomst van data en naleving van de wet.
- Wees transparant richting kiezers over hoe persoonsgegevens worden gebruikt en hoe reclame tot stand komt.
- Start tijdig met compliance. Nieuwe regels (VPR, AI-verordening) vereisen beleid, registers en jaarlijkse beoordelingen.
Ondersteuning nodig?
De regels voor politieke reclame worden steeds complexer. Wil je zeker weten dat jullie campagne voldoet aan de wettelijke regels voor politieke reclame? Dan is het verstandig om een Functionaris Gegevensbescherming (FG) te betrekken.
Heb je nog geen FG in dienst? Met de FG-as-a-service van De Privacy Experts krijg je direct toegang tot ervaren privacyprofessionals die:
- toetsen of jouw campagneplannen voldoen aan de VPR, AVG en AI-verordening,
- beoordelen of targeting en dataverwerking juridisch toegestaan zijn,
- helpen bij het opstellen van beleid, registers en risicobeoordelingen,
- en jouw organisatie ondersteunen bij vragen van de Autoriteit Persoonsgegevens.
Zo ben je verzekerd van naleving én voorkom je dat jouw campagne wordt stilgelegd of reputatieschade oploopt.
👉 Meer weten? Vraag naar de mogelijkheden van FG-as-a-service van De Privacy Experts.
